สินค้าเกษตรอิตาลี – ปลูกอะไร เลี้ยงอะไร ผลิตอะไร ล้วนมี GI (จีไอ)
คุณรู้หรือไม่ อิตาลี เป็นประเทศที่มีสินค้าขึ้นทะเบียน GI (Geographical Indications) รับรองสินค้าที่มีเอกลักษณ์และอัตลักษณ์สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์มากที่สุดในยุโรป ซึ่งเป็นในยุทธศาสตร์สำคัญของอิตาลีคือการส่งเสริมความเป็นเลิศด้านการเกษตรและอาหาร ซึ่งสินค้าที่ได้รับการรับรอง GI จากอิตาลีนั้นได้รับการยอมรับจากตลาดทั่วโลก สามารถสร้างรายได้ต่อปีอย่างมหาศาลให้กับอิตาลี
“สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์” (Geographical Indication หรือ GI) จัดได้ว่าเป็นทรัพย์สินทางปัญญาประเภทหนึ่งที่เชื่อมโยงอัตลักษณ์ของธรรมชาติและมนุษย์ กล่าวคือ ชุมชนในพื้นที่ได้อาศัยลักษณะเฉพาะที่มีอยู่ในแหล่งภูมิศาสตร์ตามธรรมชาติ เช่น สภาพดินฟ้าอากาศ หรือวัตถุดิบเฉพาะที่หาได้ในพื้นที่ เมื่อผนวกกับภูมิปัญญาของคนในท้องถิ่นในการผลิตสินค้า ทำให้ผลิตภัณฑ์ซึ่งผลิตจากพื้นที่ดังกล่าวมีความเป็นเอกลักษณ์ ด้วยเหตุนี้ สินค้าที่มีตราสัญลักษณ์ GI ของอิตาลี จึงได้รับการรับรองทั้งด้านคุณภาพ (Quality) และบ่งบอกถึงแหล่งที่มาทางภูมิศาสตร์ (Originality) ซึ่งเป็นจุดเด่นที่สร้างมูลค่าเพิ่มให้แก่สินค้าของอิตาลี
สำหรับตราสัญลักษณ์ GI ในยุโรป แบ่งเป็น 3 ประเภท ได้แก่
1) Protected Designation of Origin หรือ PDO หมายถึง สินค้ามีกระบวนการผลิตและแปรรูปในพื้นที่ภูมิศาสตร์นั้นๆ เช่น ชีส Parmigiano Reggiano (ปารมิจิอาโน่ เร็กจิอาโน่ ถ้าอ่านเร็วๆ ก็จะกลายเป็น ปารมิจาโน่ เร็กจาโน่ ) ซึ่งเป็นชีสแข็งผลิตจากนมวัวที่เลี้ยงในแคว้น Emilia-Romagna (เอมีเลีย-โรมัญญา) หรือน้ำมันมะกอก Extra Virgin Olive Oil Valli Trapanesi (วาลลี่ ทราปาเนซี่) จากแคว้น Sicily (ซิชิลี) ของอิตาลีซึ่งมีรสชาติผลไม้ที่เข้มข้น เผ็ด ตามคุณลักษณะเฉพาะของสายพันธุ์และขั้นตอนการเก็บเกี่ยวของเกษตรกรในพื้นที่ หรือ Balsamico di Modena (บาลซามิโก้ ดิ โมเดน่า) ซึ่งผลิตจากองุ่นพื้นเมือง 7 สายพันธุ์ที่ปลูกในแคว้น Modena (โมเดน่า) ของอิตาลี มีสีเข้ม กลิ่นหอมที่เป็นเอกลักษณ์ และผ่านกระบวนการผลิตที่ถ่ายทอดสืบต่อกันมารุ่นสู่รุ่น
2) Protected Geographical Indication หรือ PGI หมายถึง สินค้ามีปัจจัยเชื่อมโยงอย่างใกล้ชิดกับพื้นที่ทางภูมิศาสตร์ เช่น มีการผลิตหรือผ่านกระบวนการ หรือการเตรียมการอย่างน้อยหนึ่งขั้นตอนเกิดขึ้นในพื้นที่ภูมิศาสตร์นั้นๆ เช่น Due Vittorie Aceto Balsamico di Modena (ดูเอ้ วิตตอริเอ อะเชโต้ บาลซามิโก้ ดิ โมเดน่า) ผลิตในแคว้น Modena (โมเดน่า) ของอิตาลี ซึ่งใช้กระบวนการหมักดั้งเดิมในภาชนะทำจากไม้โอ๊คทำให้มีสีเข้มและกลิ่นหอมเป็นเอกลักษณ์ สืบทอดวัฒนธรรมอาหารของคนในพื้นที่มาอย่างยาวนาน
3) Traditional Speciality Guaranteed หรือ T.S.G. ใช้รับประกันผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรในระดับชุมชนที่มีกรรมวิธีการผลิตเฉพาะในแบบดั้งเดิมที่ต้องใช้ความชำนาญพิเศษที่มีมาอย่างยาวนานจนได้รับการยอมรับจากชุมชนไม่ต่ำกว่า 25 ปี เช่น Mozzarella STG (มอสซาเรลล่า เอสทีจี) ซึ่งเป็นชีสอ่อนทำจากน้ำนมควาย ที่ต้องผ่านกระบวนการผลิตและพาสเจอร์ไรซ์ จนถึงการบรรจุภัณฑ์ในสถานที่เดียวกัน
ทั้งนี้ กระทรวงเกษตรและอาหารของอิตาลี จัดให้มีหน่วยงานเฉพาะคอยตรวจสอบการติดป้ายระบุสินค้า GI ในแต่ละพื้นที่ หรือสินค้าที่ระบุว่า Made in Italy เพื่อป้องกันการปลอมแปลงสินค้า อีกทั้งมีหน่วยสารวัตรทหารซึ่งเรียกว่า Carabinieri (คาราบินิเอรี่) (special military unit) ทำหน้าที่ตรวจสอบร้านอาหาร โรงงานผลิตสินค้าเกษตรและอาหารว่าผลิตได้ตามมาตรฐานหรือไม่ เพื่อรักษาคุณภาพและมาตรฐานสินค้า และสร้างความเชื่อมั่นให้กับผู้บริโภค ทำให้สินค้าอิตาเลียนเป็นที่ต้องการและยอมรับจากผู้บริโภคทั่วโลก
